Manastir Grlište
Nedaleko od Zaječara, na samoj obali Grliškog jezera, nalazi se manastir Svetih apostola Petra i Pavla, u narodu poznat kao Grlištanski manastir.Svi pisani podaci o ovom kraju govore o bitnim događajima koji su upravo vezani za sam manastir, odnosno parohijsku crkvu.
O samom manastiru ne postoji mnogo podataka. Prvi pisani trag zabeležen je u turskom popisu 1455. godine. U Njihovim tefterima ostao je zabeležen i podatak da su 1586. godine ovde službovala četiri sveštenika.
Manastir je od davnina bio centar duhovnog života ovog kraja i u njemu su donošene mnoge značajne odluke. Do izgradnje crkve u Zaječaru, manastir je bio jedina crkva, duhovno središte i crkveni centar za čitav region.
U manastirskom konaku je 1876. godine bila škola za decu iz okolnih sela, što je dragoceno svedočanstvo o ulozi pravoslavne crkve u obrazovanju srpskog naroda. Sve do sedamdestih godina prošlog veka bio je ženski manastir, pod starešinstvom ruskog sveštenika Porfirija Borisenka, međutim, kasnije se manastirski život gasi.
Početkom 19. veka manastir ima veliki istorijski značaj prilikom podizanja Prvog srpskog ustanka, jer se u njemu okupljaju znameniti ljudi ovoga kraja radi dogovora o oslobođenju od Turaka.
Do srpsko-turskog rata u manastiru je postojao stari ikonostas od drveta. Nakon što je manastir spaljen, ostalo je samo osam ikona, za koje se danas veruje da su najstarije na području Istočne Srbije i da su čudotvorne, a čuvaju se daleko od očiju javnosti. Pored crkve, na severoistočnoj strani, nalaze se grobovi sveštenika. Najstariji nadgrobni spomenici potiču iz prve polovine XIX veka. Nedavno je u porti manastira uređena i obnovljena česma, zahvaljujući dobrotvorima i Eparhiji Timočkoj, međutim manastirski konak i pored povremenih popravki, danas je u vrlo lošem stanju, i potrebna je potpuna rekonstrukcija i obnova. Manastir je smešten na samoj obali jezera, u selu Grlište, udaljenom svega 14 kilometara od Zaječara. O tome koliko je veliki kulturni i duhovni značaj najbolje pokazuje činjenica da svi pisani podaci o ovom kraju govore o bitnim događanjima koji su upravo vezani za ovaj manastir.
