Spomenik kulture od velikog značaja – Bali-begova džamija

Grad na Nišavi, nalazi se na raskrsnici balkanskih i evropskih puteva, koji povezuju Evropu sa Bliskim Istokom. Niš je jedan od najstarijih gradova na Balkanu i važi od davnina za kapiju Istoka i Zapada.Tokom vekova ali i danas, u Nišu su živele i različite verske zajednice, što svedoče brojni verski objekti. Zubu vremena i burne istorije odolela je do današnjih dana džamija u niškoj tvrđavi, Bali begova džamija, jedan od najstarijih verskih objekata na ovim prostorima, poznata i kao Reis-efendijina i Burmali-džamija. Građena je od 1521. do 1523. godine, kao zadužbina Bali-bega Malkočevića. Smederevski sandžakbeg je bio jedan od najbogatijih Turaka na ovim prostorima, zbog čega je i mogao da finansira izgradnju džamije.
Proces orijentalizacije srednjovekovnog hrišćanskog grada Niša, naseljenog pretežno slovenskim stanovništvom, tokom skoro 500 godina, tekao je nejednakim intenzitetom i sa različitim učinkom. Pored brojnih društveno-političkih promena koje je u Niš donela Osmanska carevina, dostignuća osmanske vladavine, najočiglednije su bile u transformacijama koje su se desile u arhitekturi. Bali – begova džamija građena je u klasičnom stilu islamske arhitekture. Zbog svog istorijskog i arheološkog značaja Bali-begova džamija u Niškoj tvrđavi proglašena je, 23. decembra 1982. godine, za „Kulturno dobro od velikog značaja“. Da je džamija sagrađena pod uticajem Vizantijske kulture vidi se u samom načinu gradjenju i izbora materijala. Na nekadašnjem verskom objektu, danas izložbenom prostoru, izvršeno je više konzervatoskih radova, koji su u velikoj meri doprineli njenom očuvanju do danas . Kako je džamija sagrađena pre skoro 500 godina, njeno urušavanje je davno počelo.

Džamija je 2012. godine trebalo  da bude rekonstruisana, međutim,  zbog nedostatka novca, to nije učinjeno.U toku su pregovori da se tokom ove godine započne rekonstrukcija. Bali-begova džamija je sastavni deo Niške Tvrđave i predstavlja najreprezentativniji očuvani objekat unutar njenih zidina. Međutim, iako svakodnevno prolaze pored nje, većina građana Niša ne zna gde se ona nalazi. Nekada centralno mesto okupljanja Osmanlija, danas galerija savremene likovne umetnosti, Bali – begova džamija danas predstavlja spomenik kulture od velikog značaja. Precizni podaci o broju džamija u Nišu, kao i lokacijama na kojima su se one nalazile ne postoje. Na osnovu određenih sačuvanih planova grada iz tog perioda i putopisa evropskih putnika, mogu se izvesti pretpostavke o tome gde su se neke od njih nalazile, ali ne i ukupan broj. Ono što se zna jeste da su ostale svega 3 džamije na prostoru ovog grada, ali se samo jedna koristi u verske svrhe.